Hình thái gia đình đơn thân với nhiều nguyên nhân khác nhau không chỉ xuất hiện ở thời kỳ hiện nay, mà nó đã tồn tại trong xã hội trước kia song hành cùng với các gia đình truyền thống, nhưng đó chỉ là các hiện tượng đơn lẻ, hầu hết do chiến tranh loạn lạc, sự không may trong cuộc sống gia đình do vợ hoặc chồng mất, người còn lại ở vậy nuôi con. Những bà mẹ góa phụ được xã hội chấp nhận, được xem như một gia đình khuyết thành viên. Những trường hợp ly hôn hoặc không lấy chồng hay không kết hôn mà có thai đã từng bị coi là những hiện tượng lạ lẫm, không phù hợp với chuẩn mực gia đình người Việt và thường bị xã hội lên án.
Tuy nhiên, hiện nay, có thể thấy hình thái gia đình đơn thân bắt đầu trở thành một hiện tượng khá phổ biến trong xã hội Việt Nam. Có nhiều nguyên nhân dẫn tới hiện tượng trên.
Trước tiên, sự hình thành gia đình đơn thân mang nhiều nguyên nhân khách quan từ xã hội. Sự thay đổi của gia đình vốn dĩ gắn liền với sự thay đổi vĩ mô của xã hội. Theo thời gian, xã hội mới sẽ luôn phát triển và tiến bộ hơn xã hội cũ. Do đó mà mối quan hệ trong gia đình sẽ ngày càng bình đẳng và dân chủ hơn. Người phụ nữ sẽ được học hành, có quyền thể hiện giá trị của mình, quyền lợi của mình và có khả năng kiếm ra tiền như nam giới nên ngày càng có tiếng nói trong gia đình. Bên cạnh đó, những tư tưởng gia trưởng dần dần không tồn tại nữa, thay vào đó là sự bình đẳng, dân chủ trong gia đình. Những yếu tố khách quan ấy đã góp phần thay đổi nhận thức hay tư duy của các thành viên trong xã hội về mọi khía cạnh của đời sống, về tình yêu, hôn nhân, … một trong những kết quả của sự thay đổi ấy là sự lựa chọn hướng đi cho gia đình của các cá nhân ấy, là những “gia đình đơn thân”.
Sự tác động của các yếu tố khách quan như nền kinh tế thị trường, quá trình giao lưu hợp tác quốc tế, sự thâm nhập của những giá trị mới, giá trị phương tây, cùng với việc bản thân giá trị truyền thống trong gia đình Việt Nam chưa có những cơ chế vững chắc để có thể tự bảo lưu, tiếp tục phát triển là những nguyên nhân dẫn đến sự biến đổi của gia đình truyền thống, cũng như sự tồn tại nổi bật hơn, song song cùng các hình thái gia đình truyền thống là hình thái gia đình đơn thân hay các hình thái mới xuất hiện…
Ngoài nguyên nhân khách quan từ xã hội, việc hình thành các gia đình đơn thân hiện nay còn xuất phát từ nguyên nhân chủ động và bị động.
+ Chủ động trở thành đơn thân
Thông thường, chủ động trở thành gia đình đơn thân thường ở nhóm gia đình chỉ có mẹ và con hay còn gọi là bà mẹ đơn thân. Ngày nay, quan niệm về tình dục ngày càng cởi mở, tự do cá nhân, đặc biệt là nữ quyền được tôn trọng, vì thế những cá nhân quyết định làm mẹ đơn thân dù từ nguyên nhân gì cũng được xã hội chấp nhận ở một mức độ nhất định. Nhiều nước đã chấp nhận mô hình bà mẹ đơn thân như một loại hình gia đình, có nhiều quan điểm ủng hộ và trợ giúp. Chính tư tưởng này đã tác động mạnh đến giới trẻ Việt Nam theo luồng giao lưu văn hóa và thông tin, khiến nhiều bạn trẻ quyết định chủ động trở thành mẹ đơn thân để khẳng định bản thân mình.
Bên cạnh đó, sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến trào lưu làm mẹ đơn thân ở giới trẻ Việt Nam hiện nay. Với khả năng kinh tế độc lập, thu nhập ở mức cao, nhiều phụ nữ trẻ cảm thấy không cần dựa vào người đàn ông vẫn có thể nuôi con nên quyết định trở thành mẹ đơn thân.
Đời sống tình cảm cá nhân không suôn sẻ cũng được xem là nguyên nhân dẫn đến trào lưu làm mẹ đơn thân của giới trẻ Việt Nam. Có những người sinh trưởng trong gia đình có ông, bố hay anh, em trai là những người không tốt, cũng có những người không may mắn trong chuyện tình cảm, bị lừa dối phản bội, từ đó mất niềm tin vào đàn ông và quyết định trở thành mẹ đơn thân.
Hoặc có những phụ nữ không có chồng, không muốn quan hệ, nhưng vẫn muốn có con nên nhận con nuôi. Cũng có những bạn trẻ trở thành mẹ đơn thân vì bắt chước những người xung quanh, chạy theo xu hướng đang nổi. Điều này góp phần tạo nên trào lưu làm mẹ đơn thân ở giới trẻ Việt Nam hiện nay.
+ Bị động trở thành đơn thân
Nguyên nhân bị động gặp cả ở nhóm gia đình chỉ có mẹ và con và nhóm gia đình chỉ có bố và con. Ở nhóm gia đình chỉ có bố và con, đa phần là những người đàn ông buộc phải chịu cảnh đơn thân do hoàn cảnh mang lại (ly hôn hoặc vợ mất).
Còn ở nhóm gia đình chỉ có mẹ và con, nhiều phụ nữ trở thành mẹ đơn thân một cách bị động. Nhiều bạn trẻ trở thành mẹ đơn thân do quan hệ trước hôn nhân nhưng thiếu kiến thức về quan hệ tình dục an toàn, hay có đời sống cá nhân không lành mạnh, dẫn đến mang thai ngoài ý muốn và chấp nhận trở thành mẹ đơn thân một cách bị động. Nhóm đối tượng này chiếm số lượng không nhỏ trong số những bà mẹ đơn thân trẻ hiện nay.
Ngoài ra, đổ vỡ hạnh phúc gia đình có thể do bạo lực gia đình hoặc vợ chồng bất đồng quan điểm khiến con cái theo cha hoặc theo mẹ cũng tạo ra một gia đình đơn thân.
Rõ ràng nhất về trường hợp đơn thân bị động là những người phụ nữ có chồng mất, trở thành góa phụ và nuôi con một mình.
Tuy nhiên, sự phân biệt nguyên nhân đơn thân chủ động và bị động cũng chỉ là tương đối, ranh giới này tương đối mờ nhạt. Có trường hợp sự chủ động là kết quả từ nhiều sự bị động trước đó. Trường hợp này thường rơi vào trường hợp những cô gái lỡ có thai bị cha đứa trẻ không thừa nhận và họ quyết định sinh con và nuôi con một mình. Hay có trường hợp người phụ nữ không chấp nhận người chồng hợp pháp hiện tại của mình, quyết định ly hôn và nuôi con một mình. Tuy nhiên, việc họ chủ động ly hôn cũng xuất phát từ sự không thể chịu đựng hay níu kéo được nữa, ly hôn là giải pháp cuối cùng. Tỷ lệ bà mẹ đơn thân không chấp nhận cam chịu ngày càng nhiều hơn, điều này phản ánh sự thay đổi trong quan niệm về gia đình của người phụ nữ, họ nhận thức rõ về quyền được hạnh phúc của mình, không nhất thiết phải là gia đình.
- Loading...