Là một trong 12 tỉnh, thành phố được lựa chọn làm thí điểm triển khai Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình, Lào Cai đã lựa chọn 02 xã Tả Phời, thành phố Lào Cai và xã Cốc San, huyện Bát Xát để triển khai thí điểm Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình.
Ngày 08/12/2017, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đã ký Quyết định 4843/QĐ-BVHTTDL ban hành “Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình” nhằm xây dựng một hệ thống chuẩn mực giá trị đạo đức, văn hóa trong mỗi gia đình Việt Nam, nâng cao ý thức, trách nhiệm của mỗi thành viên, qua đó ngăn chặn sự xuống cấp về đạo đức trong gia đình và xã hội. Sau khi được lựa chọn thí điểm, UBND tỉnh Lào Cai đã ban hành Kế hoạch 222/KH-UBND ngày 19/6/2019 triển khai thực hiện thí điểm Bộ tiêu chí ứng xử trên địa bàn tỉnh Lào Cai giai đoạn 2019-2021, lựa chọn 02 xã thực hiện thí điểm Bộ tiêu chí trong giai đoạn 2019-2021.
Tình hình thực hiện thí điểm bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình
Triển khai thực hiện Kế hoạch tổ chức thực hiện thí điểm “Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình” của Bộ VHTTDL như: Kế hoạch số 4747/KH – BVHTTDL ngày 19/10/2018 về việc tổ chức thực hiện thí điểm “Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình”, Sở Văn hóa, TT&DL Lào Cai đã tham mưu UBND tỉnh xây dựng và ban hành Kế hoạch số 222/KH-UBND ngày 19/06/2019 về triển khai thực hiện thí điểm “Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình” trên địa bàn tỉnh Lào Cai giai đoạn 2019-2021, trong đó chỉ đạo, hướng dẫn 9/9 huyện, thị xã, thành phố triển khai thực hiện Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình trên địa bàn với nhiều nội dung và hình thức phong phú, đa dạng.
Trong giai đoạn 2019 – 2021, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tăng cường thực hiện công tác tuyên truyền các nội dung của Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình trên địa bàn 2 xã với nhiều hình thức đa dạng và phong phú như: Biên tập tài liệu tuyên truyền Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình và tổ chức tuyên truyền trên hệ thống loa phát thanh xã từ 100 – 727 lần/xã đến (6-8 lần/tuần); lắp đặt 08 pano về 04 tiêu chí và 66 phướn dọc theo các trục đường chính, nơi tập trung dân cư đông người như chợ, trường học, trụ sở cơ quan, trạm y tế; tổ chức 08 buổi sinh hoạt chuyên đề (04 buổi/xã) về từng tiêu chí cụ thể trong Bộ tiêu chí cho 600 hộ gia đình đã đăng ký thực hiện, phát 1.000 tờ gấp Bộ tiêu chí do Bộ Văn hóa TT&DL xuất bản cho các hộ gia đình thuộc 2 xã thí điểm. Thực hiện biên soạn và và in ấn 10.000 tờ rơi “Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình” cấp phát cho 1.997 thôn bản, 164 xã phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh nhằm tuyên truyền rộng khắp tới các tầng lớp nhân dân trên địa bàn tỉnh nội dung của Bộ tiêu chí. Đặc biệt, Sở đã đưa nội dung Bộ tiêu chí vào trong nội dung các hoạt động của ngành trong năm 2019-2021 như: Tuyên truyền thông tin lưu động tại cơ sở, tổ chức các lớp tập huấn nghiệp vụ cấp tỉnh về nghiệp vụ công tác gia đình, nghiệp vụ công tác văn hóa, thể thao và du lịch (3 lớp/01 năm) cho cán bộ văn hóa 164 xã, phường, thị trấn và 200 trưởng thôn, bản, chi hội trưởng phụ nữ thuộc các xã xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh nhằm nâng cao nhận thức và tuyên truyền về gia đình, vai trò gia đình, bình đẳng giới trong gia đình, trong cộng đồng cho các trưởng thôn, bí thư chi bộ, chi hội trưởng phụ nữ; Tổ chức tập huấn, hướng dẫn xây dựng 60 mô hình CLB phòng, chống bạo lực gia đình tại 60 xã/09 huyện, thị xã, thành phố và 15 mô hình Đề án Tuyên truyền, giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình Việt Nam tại 15 xã/09 huyện, thị xã, thành phố; 9 mô hình CLB “Nói không với tảo hôn và hôn nhân cận huyết” tại 9 xã trên địa bàn tỉnh Lào Cai.
Kết quả đạt được sau 3 năm thực hiện thí điểm Bộ tiêu chí
Các hoạt động tuyên truyền đã được cụ thể hóa với nhiều hình thức phong phú, đa dạng, được tuyên truyền tới từng hộ gia đình tại địa bàn thí điểm, đảm bảo hiệu quả, đúng tiến độ và các quy định hiện hành, đã nâng cao nhận thức của cấp ủy Đảng, chính quyền, các tầng lớp nhân dân trong việc thực hiện thí điểm “Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình” tại địa bàn thí điểm, đồng thời tạo ra sự chuyển biến về nhận thức và thay đổi hành vi của mỗi người, mỗi gia đình tại địa bàn thí điểm theo chiều hướng tích cực, xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ và hạnh phúc; phát huy văn hóa truyền thống tốt đẹp của 13 dân tộc Lào Cai trong quá trình hội nhập và phát triển, nhằm xây dựng gia đình thật sự là tổ ấm của mỗi người, là tế bào lành mạnh của xã hội, góp phần tích cực cho sự nghiệp xây dựng và phát triển kinh tế – văn hóa chung của tỉnh.
Một số khó khăn, hạn chế trong việc thực hiện thí điểm Bộ tiêu chí
Mô hình triển khai thí điểm, chỉ thực hiện cho 600 hộ gia đình/ 2 xã đăng ký và đánh giá kết quả thực hiện “Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình” nên chưa có sự lan tỏa mạnh mẽ đến người dân khác trên địa bàn; sự chưa thống nhất từ các nội dung chỉ đạo, triển khai (nhất là các phiếu đăng ký) từ Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đôi lúc còn gây lúng túng cho địa phương; nguồn tài liệu tuyên truyền chưa được phong phú; nguồn kinh phí, các hạn mức chi còn thấp; địa bàn thí điểm tập trung chủ yếu là người dân tộc thiểu số (80%), trình độ dân trí thấp, sự phân bố dân cư không đồng đều, một số tập tục, phong tục tập quán của các dân tộc có từ lâu đời khó thay đổi, địa bàn cư trú mở rộng gây khó khăn cho việc tuyên truyền, vận động và tổ chức sinh hoạt chuyên đề tập trung; thời gian triển khai ngắn nên các nội dung hoạt động chưa sâu; vẫn còn một bộ phận người dân tộc thiểu số chưa nhận thức đầy đủ về ý nghĩa, mục đích của việc thực hiện Bộ tiêu chí đối với việc xây dựng hạnh phúc gia đình và xã hội, lối sống bảo thủ, chưa coi trọng các chuẩn mực đạo đức xã hội; cán bộ xã còn thiếu, hầu hết làm công tác kiêm nhiệm nên khó khăn cho công tác triển khai Bộ tiêu chí đến các thôn.
Phần cuối báo cáo, Sở cũng đưa ra một số đề xuất, kiến nghị cho Bộ Văn hóa TT & Du lịch như sau: Bộ Văn hóa TT&DL sau khi tổng kết thí điểm mô hình xây dựng kế hoạch, chương trình triển khai Bộ tiêu chí ứng xử trên địa bàn cả nước để các địa phương có căn cứ triển khai thực hiện; Phối hợp với Bộ tài chính có hướng dẫn khung định mức chi cho việc triển khai mô hình nói riêng và một số nội dung về công tác gia đình nói chung; Cung cấp tài liệu triển khai Bộ tiêu chí cho các địa phương để nhân rộng mô hình và nâng cao chất lượng, hiệu quả của mô hình tại các địa phương; Sau khi kết thúc các hoạt động thí điểm triển khai Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình tại 2 xã trong 3 năm như: Tổ chức lắp đặt các cụm pano, phướn tuyên truyền cổ động, cấp phát tờ gấp tuyên truyền, tổ chức các buổi tọa đàm, sinh hoạt chuyên đề với từng tiêu chí cụ thể của Bộ tiêu chí, 600 hộ gia đình nói riêng và nhân dân trên địa bàn tỉnh Lào Cai nói chung đã được nâng cao hiểu biết về những quy tắc ứng xử trong gia đình, về quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ của mỗi thành viên trong gia đình từ đó có những chuyển biến tích cực trong nhận thức, trong hành vi ứng xử góp phần xây dựng gia đình đoàn kết, yêu thương, hạnh phúc.