Hiện nay, trong các khu công nghiệp, khu chế xuất, đa số công nhân lao động đến từ các tỉnh, xuất thân từ khu vực nông thôn, tuổi đời tương đối trẻ, thường xuyên biến động và tập trung làm việc trong các doanh nghiệp khu vực ngoài nhà nước ngành dệt may, da giày, chế biến thủy hải sản… Hầu hết CNVC-LĐ mong muốn có việc làm ổn định, có thêm thu nhập chăm lo cho bản thân, ổn định cuộc sống đồng thời phụ giúp gia đình ở quê. Đến nay, chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp chưa tiếp cận được với công nhân lao động trên địa bàn thành phố nên đa số công nhân sau khi lập gia đình đều chọn phương án thuê nhà trọ giá rẻ với diện tích nhỏ hẹp, điều kiện sinh hoạt tối thiểu còn hạn chế; tiền lương, thu nhập thấp, nên các gia đình phải tính toán tiết kiệm, cân đối các khoản chi phí cho phù hợp, đảm bảo một phần tích lũy nhỏ để có thể gởi về quê nuôi con hoặc phụ giúp gia đình; tập trung làm thêm giờ, tăng ca để kiếm thêm thu nhập trang trải cuộc sống; nhiều cặp gia đình vợ chồng phải chia nhau làm việc lệch ca (sáng – chiều) để có người ở nhà nấu cơm, chăm con, thời gian gặp mặt nhau ít, có khi cả tuần mới gặp 1 lần.
Những vấn đề trên đã tác động lớn đến đời sống gia đình công nhân với áp lực về đời sống vật chất, đời sống tinh thần nghèo nàn, thời gian chia sẻ nhằm gắn kết tình cảm gia đình ngày càng ít đi, con cái ít nhận được sự quan tâm chăm sóc từ cha mẹ… vì vậy, ảnh hưởng không nhỏ đến kết cấu gia đình hiện nay.
Thực hiện Quyết định số 72/2001/QĐ-TTg ngày 04/5/2001 của Thủ tướng Chính phủ, Chỉ thị số 49-CT/TW ngày 21/2/2005 Ban Bí thư Trung ương về xây dựng gia đình thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước; đồng thời thực hiện chức năng của tổ chức công đoàn, trong công tác tuyên truyền, vận động, giáo dục và chăm lo cho người lao động, đặc biệt góp phần xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc; thời gian qua Liên đoàn Lao động các cấp chỉ đạo công đoàn thường xuyên phối hợp với các đơn vị có liên quan thực hiện một số nội dung, cụ thể như sau:
Hàng năm, nhân dịp Tết nguyên đán tổ chức chương trình “Tết sum vầy” chăm lo cho các gia đình công nhân lao động không có điều kiện về quê đón tết, ngoài ra các cấp công đoàn cũng tổ chức hội thi trang trí cành mai, cành đào, gói bánh chưng, bánh tét tặng cho các gia đình CNVC-LĐ có hoàn cảnh khó khăn, góp phần tạo không khí vui tươi, đầm ấm, giúp các gia đình công nhân xa quê có một mùa xuân ấm áp, nghĩa tình như đón xuân tại quê nhà.
Phối hợp với các đơn vị điện lực tại địa phương tuyên truyền, vận động chủ nhà trọ tạo điều kiện và mắc điện kế bán điện đúng giá qui định cho CNVC-LĐ đặc biệt tại các khu nhà trọ, khu lưu trú công nhân.
Kỷ niệm ngày gia đình Việt Nam hàng năm, tổ chức nhiều chương trình tuyên dương các gia đình CNVC-LĐ tiêu biểu xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh như: chương trình giao lưu “Điểm tựa gia đình”, tuyên dương “Nam giới điểm 10”, “Ngày hội gia đình”,… đây là dịp để các gia đình CNVC-LĐ giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm trong tổ chức cuộc sống gia đình đồng thời tạo sân chơi, sinh hoạt tập thể của các gia đình CNVC-LĐ.
Phối hợp với các ban ngành có liên quan triển khai thực hiện Đề án 404 về “Hỗ trợ, phát triển nhóm trẻ độc lập tư thục ở khu vực khu công nghiệp khu chế xuất đến năm 2020”, Đề án 938 về “Tuyên truyền, giáo dục, vận động, hỗ trợ phụ nữ tham gia giải quyết một số vấn đề xã hội liên quan đến phụ nữ giai đoạn 2017-2027”. Nhiều chuyên đề về xây dựng gia đình hạnh phúc cũng được các cấp công đoàn quan tâm, đầu tư nghiên cứu nhằm hỗ trợ, hướng dẫn CNVC-LĐ nâng cao kiến thức, kỹ năng chăm sóc gia đình như: “Phụ nữ Việt Nam thời hiện đại”, “Nghệ thuật xây dựng gia đình hạnh phúc”, “Gia đình là nơi yêu thương và chia sẻ”, “Bình đẳng giới và phân công lao động trong gia đình”, “Phòng chống bạo lực trên cơ sở giới”, “Tổng quan về nuôi dưỡng trẻ nhỏ”, “Kỹ năng phòng chống xâm hại tình dục trẻ em”,… thu hút đông đảo nữ CNVC-LĐ tham gia.
Thực hiện chương trình “Mái ấm công đoàn” hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nhà ở, năm 2019 các cấp công đoàn đã vận động trao tặng 98 căn nhà với kinh phí 10,337 tỷ đồng cho các gia đình công nhân; phát huy vai trò của tổ chức tài chính vi mô CEP hỗ trợ vốn cho người lao động nữ tự tạo việc làm, có thêm thu nhập góp phần ổn định cuộc sống; chương trình “Trái tim nghĩa tình” năm 2019 đã hỗ trợ cho 03 trường hợp CNLĐ có hoàn cảnh khó khăn cần phẫu thuật tim, trong đó có 01 trường hợp là con công nhân với tổng số tiền trị giá 195,6 triệu đồng.
Tổ chức nhiều hoạt động chăm lo cho con công nhân lao động như: trao học bổng Nguyễn Đức Cảnh, chăm lo cho con công nhân lao động có hoàn cảnh khó khăn, tổ chức trại hè, đêm hội trăng rằm,… Vận động người sử dụng lao động bố trí cabin vắt trữ sữa tại cơ quan đơn vị, hỗ trợ nữ CNVC-LĐ nuôi con bằng sữa mẹ.
Phối hợp các đơn vị về dân số – sức khỏe sinh sản, Phòng khám dân số sức khỏe sinh sản và công đoàn Ngành Y tế, các bệnh viện tổ chức tư vấn, khám sức khỏe sinh sản cho nữ công nhân lao động tại các đơn vị, năm 2019 vừa qua cũng đã tổ chức khám phụ khoa, tầm soát ung thư cổ tử cung cho nữ đoàn viên các nghiệp đoàn có hoàn cảnh khó khăn.
– Các Cung Văn hóa Lao động và Nhà Văn hóa các địa phương đã thực hiện tốt vai trò trung tâm tập hợp và sinh hoạt nâng cao đời sống tinh thần cho CNVC-LĐ, là nơi bồi dưỡng nghiệp vụ và hạt nhân cho phong trào cơ sở, thông qua việc tổ chức các hoạt động phù hợp với từng đối tượng và các gia đình CNVC-LĐ tham gia như: dạy bơi, võ tự vệ, hướng dẫn trang điểm làm đẹp, dinh dưỡng bữa ăn gia đình, phòng chống dịch bệnh, các chương trình gameshow, chương trình “Ngày Chủ nhật vui”, “Sân chơi cuối tuần”, “Giờ tan ca”, các giải thi đấu thể dục, thể thao, sân chơi thiếu nhi,…
Các cấp công đoàn cũng chủ động phối hợp với Hội Liên hiệp Phụ nữ và các ban ngành liên quan tổ chức các hoạt động tại các khu nhà trọ, tập trung khu vực đông nữ công nhân lao động đang làm việc tại các khu chế xuất, công nghiệp nhằm nắm bắt tình hình đời sống, gia đình và nhu cầu của lao động nữ, như: Hội nghị tiếp xúc nữ công nhân nhà trọ, gặp gỡ đối thoại nữ công nhân lao động, “Ngày Hội nữ công nhân lao động”, bán hàng lưu động bình ổn giá, gian hàng giảm giá, khám bệnh và phát thuốc miễn phí, tặng quà cho công nhân lao động có hoàn cảnh khó khăn,…
Các hoạt động tuyên truyền và chăm lo cho CNVC-LĐ góp phần xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh đã được các cấp công đoàn triển khai thực hiện với nhiều nội dung phong phú và đa dạng, tuy nhiên vẫn còn một số khó khăn nhất định, đó là:
Mặc dù các hoạt động chăm lo nhằm thu hút công nhân lao động được triển khai thường xuyên, liên tục, tuy nhiên đa số công nhân lao động quan tâm chủ yếu đến vấn đề đời sống, tiền lương, thu nhập, họ tranh thủ làm việc tăng ca thêm giờ để cải thiện thu nhập, vì vậy vẫn chưa quan tâm đến các hoạt động do công đoàn tổ chức.