Vai trò của người làm công tác gia đình trong giáo dục đạo đức, lối sống

Gia đình là chiếc nôi đầu tiên hình thành nhân cách con người, là không gian đầu đời mà ở đó, đạo đức không chỉ được dạy bằng lời, mà còn được gieo trồng qua từng hành vi, thói quen, cử chỉ, qua sự nâng niu, yêu thương giữa các thế hệ. Trong hành trình bồi đắp những giá trị sống cho con người, gia đình giữ một vai trò không thể thay thế. Tuy nhiên, trong bối cảnh xã hội thay đổi nhanh chóng và chịu sự tác động của toàn cầu hóa, đô thị hóa, công nghệ số và sự phân hóa giá trị sống, không ít gia đình đang gặp khó khăn trong việc duy trì và truyền thụ đạo đức truyền thống, nếp sống tích cực cho thế hệ trẻ.
Trong bối cảnh đó, người làm công tác gia đình đóng vai trò là chiếc cầu nối giữa hệ thống chính sách và thực tiễn đời sống, là lực lượng thiết yếu, giữ vai trò kiến tạo – kết nối – đồng hành cùng các gia đình trong việc gìn giữ nền tảng văn hóa đạo đức bền vững. Có thể nói, người làm công tác gia đình không chỉ truyền đạt các văn bản pháp luật mà còn là người chuyển hóa chủ trương thành hành động, làm cho những quy định về gia đình trở nên gần gũi, dễ hiểu và có tính khả thi với từng hộ dân, từng cộng đồng.

Không chỉ dừng lại ở việc truyền thông chính sách, người làm công tác gia đình còn là một người giáo dục – theo nghĩa đầy đủ và sâu sắc nhất. Họ thực hiện quá trình giáo dục thông qua tình huống đời thường, những hình ảnh, câu chuyện thật bằng sự cảm thông và bằng khả năng khơi mở những thay đổi tích cực nơi người khác. Trong những mô hình như “CLB cha mẹ tích cực”, “Gia đình học tập” hay những diễn đàn “Cùng con lớn lên”, chính họ là người thiết kế nội dung, điều phối thảo luận, dẫn dắt sự thay đổi trong nhận thức và hành vi của ông bà, cha mẹ và các thành viên khác trong gia đình. Giáo dục đạo đức, trong trường hợp này, không phải là lý thuyết mà là sự khơi gợi tâm thức mỗi người về các giá trị nhân văn, nhân ái giữa người với người.

Bên cạnh đó, người làm công tác gia đình còn là người “lắng nghe cộng đồng” và triển khai công tác không phải là sự tác động quyền lực Nhà nước mà là đồng hành và thấu hiểu. Nhờ sự gần gũi với người dân, người làm công tác gia đình ở cộng đồng có thể phát hiện sớm những mâu thuẫn, tranh chấp trong gia đình và hành vi BLGĐ, hành vi lệch chuẩn về đạo đức, lối sống từ đó tư vấn, hỗ trợ hoặc kết nối hỗ trợ để giúp các gia đình vượt qua khủng hoảng, hướng tới sự bền vững của gia đình. Đồng thời, người làm công tác gia đình còn là người lan tỏa và truyền cảm hứng trong xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh. Việc phát hiện và kịp thời biểu dương những hoạt động bình dị nhưng giàu chất nhân văn, thấm đượm giá trị văn hóa truyền thống như: gia đình ba thế hệ sống chan hòa, hạnh phúc; gia đình duy trì thói quen kể chuyện/đọc truyện đạo đức cho con, cháu trước khi ngủ. Qua đó, người làm công tác gia đình đã góp phần nâng tầm những hình mẫu bình dị hằng này “tấm gương sống” tạo động lực cho cộng đồng cùng hướng đến.

Trong mối quan hệ giáo dục, người làm công tác gia đình đóng vai trò là người đầu tiên và là khởi nguồn của kết nối hệ sinh thái giáo dục đạo đức, lối sống “Gia đình – Nhà trường – Xã hội”. Thông qua các hoạt động truyền thông, hoạt động phối hợp với các hội đoàn thể, nhà văn hóa, trường học, y tế, báo chí… để xây dựng một môi trường xã hội lành mạnh, trong đó các giá trị đạo đức được nuôi dưỡng một cách tự nhiên và bền vững. Có thể nói, người làm công tác gia đình vừa là tâm gương vừa là người dẫn dắt “định hình không gian sống có đạo đức”, nơi gia đình không bị cô lập, mà được nâng đỡ và truyền cảm hứng từ cộng đồng xung quanh.

Có thể nói, người làm công tác gia đình là người góp phần giữ gìn các giá trị của gia đình, bảo vệ giá trị nền tảng mềm của quốc gia, của con người Việt Nam. Đầu tư cho lực lượng này, đào tạo người làm công tác gia đình để nâng cao trình độ, kỹ năng và tạo điều kiện để họ phát huy vai trò là đầu tư cho sự công cuộc bảo tồn, phát triển bền vững những giá trị không nên thay đổi trong một xã hội đang biến đổi: yêu thương, trách nhiệm, hiếu nghĩa, tử tế và niềm tin vào gia đình như một mái ấm thiêng liêng của đời người.