Nhường nhịn nhau trong mối quan hệ vợ chồng – cơ sở để giữ gia đình yên ấm

Vợ chồng hòa thuận, trong ấm ngoài êm làm nên hạnh phúc trong gia đình. Để có thể giữ yên ấm, hạnh phúc gia đình, khi ứng xử với nhau vợ và chồng phải nhường nhịn nhau. Tác giả dân gian nhấn mạnh đến vai trò của người vợ, người vợ nên người nhường nhịn chồng, cư xử ăn nói nhẹ nhàng khéo léo để làm chồng nguôi cơn giận. Đây không phải là sự nhịn nhục mà sự nhường nhịn, chữ “nhẫn” đáng quý để có thể giữ bình yên cho gia đình.
Chồng giận thì vợ phải lui,
Chồng giận vợ giận thì dùi nó quăng
*****
Chồng tới, vợ lui, vợ chồng hòa thuận
*****
Đừng thấy chồng hiền, xỏ chân lỗ mũi;
*****
Cơm sôi bớt lửa, chồng giận bớt lời
Mối quan hệ vợ chồng là quan hệ hai chiều
Cũng như bất kỳ mối quan hệ nào, quan hệ giữa vợ và chồng cũng là quan hệ hai chiều, có những điều hay cần gìn giữ, phát huy, có những điều chưa hay, cần hạn chế. Bên cạnh giá trị chung là tình yêu, sự thủy chung, đạo nghĩa vợ chồng thì biểu hiện trong quan hệ giữa vợ với chồng, chồng với vợ có sự khác nhau nhất định, là một phần của truyền thống văn hóa dân tộc, vừa chịu ảnh hưởng của tư tưởng Nho giáo vừa mang tính tiến bộ.
Chồng đối với vợ: Yêu thương, ghi nhận công lao của vợ với thành công của mình và công việc nhà chồng. Chồng được nhờ vợ nhưng vợ cũng là gánh nặng, mối bận tâm của chồng. Người chồng nào cũng mong muốn lấy được người vợ hiền thục, đảm đang để sang với đời; rủi ro khi lấy phải vợ dại, vụng ăn vụng nói.
Yêu vợ, người chồng cũng yêu thương cha mẹ vợ, coi như cha mẹ mình. Đặc biệt trong xã hội Việt Nam, người chồng chịu sự chi phối mạnh mẽ, nhiều khi bị vợ vượt mặt “lệnh ông không bằng cồng bà”.
Nhà khó cậy vợ hiền, nước loạn nhờ tướng giỏi
*****
Chồng sang vì bởi vợ ngoan
Vợ đối với chồng: Nổi bật lên là hình ảnh người phụ nữ – người vợ yêu thương chồng hết lòng hết dạ, hy sinh tất cả cho chồng, gánh vác việc gia đình để chồng thỏa chí tang bồng. Hạnh phúc của người vợ phần nhiều nhờ chồng; đôi khi giá trị bản thân người phụ nữ lại được nhìn nhận, quy định bởi đức ông chồng.
Phận gái lấy được chồng khôn
Xem bằng cá vượt vũ môn hóa rồng.
*****
Chồng yêu cái tóc nên dài, cái duyên nên đẹp, cái tài nên khôn;
*****
Chồng sang vợ được đi giầy, vợ ngoan chồng được tối ngày cậy trông
Người vợ đã lấy chồng nguyện một lòng một dạ theo chồng dù sướng vui hay đau khổ, dù chồng có không như mong muốn thì vợ cũng thủy chung chỉ biết có duy nhất người chồng đầu gối tay ấp.
Thuyền theo lái, gái theo chồng
*****
Đi đâu cho thiếp đi cùng
Đói no thiếp chịu, lạnh lùng thiếp cam
*****
Tay mang khăn gói sang sông
Mồ hôi ướt đẫm thương chồng phải theo.
*****
Anh đi làm thợ nơi nao
Để em gánh đục, gánh bào đi theo.
Người vợ một lòng một dạ, làm tất cả vì chồng “dẫu hang hùm miệng rắn cũng theo” một mặt thể hiện tấm lòng của vợ với chồng, mặt khác cũng bộc lộ sự tiêu cực khi người vợ vì chồng sẵn sàng làm những điều không đúng, sai trái. Trên thực tế, nhiều người vợ dù biết sai, gây nguy hại đến người khác và chính bản thân mình nhưng vẫn làm để bảo vệ chồng, vì chồng yêu cầu. Đó là điều đáng tiếc, dù trong hoàn cảnh nào người vợ cũng phải tỉnh táo, mạnh mẽ để khuyên chồng không mắc sai lầm, quyết không vì chồng mà làm những điều trái với luân thường đạo lý.
Phụ nữ có chồng phải giữ gìn trong mọi hành động, vì chồng mà phải chấp nhận những cả việc yêu thương, chăm sóc con chồng; thay chồng gánh vác việc gia đình, chăm sóc báo hiếu cha mẹ, nuôi dưỡng con.
Có chồng, bớt áo thay vai
Bớt màu trang điểm kẻo trai nó lầm
*****
Có chồng thủ phận thủ duyên
Trăm con bướm đậu cửa quyền cũng lui.
*****
Ve vẻ vè ve
Nghe vè dạy vợ
Má đào hớn hở mặt nợ chuyển dang?
Từ anh cưới nàng về coi gia thất
Trăm việc cũng cậy có nàng
Việc nặng ngoài đàng thì để cho anh
Trã cá trã canh xin nàng chuối chắm
Nồi cơm thùng mắm gìn giữ cửa nhà
Cha mẹ nàng thát thể như mẹ cha qua
Đừng nói tiếng nặng nhẹ mát lòng cha mẹ.
Người đàn ông được quan niệm làm những việc lớn, kinh bang tế thế, phục vụ đất nước, khi ấy người vợ nguyện lui về phía sau, làm hậu phương vững chắc cho chồng thỏa chí tang bồng. Người vợ không chỉ lo cho chồng bữa ăn giấc ngủ, dành cho chồng những thứ ngon nhất, chăm sóc chồng khi ốm khi đau mà còn lo lao động nuôi cả gia đình để chồng yên tâm học hành thi cử với mong muốn đỗ đạt, làm rạng danh dòng họ, gia đình, để được tự hào “võng anh đi trước võng nàng theo sau”. Người vợ còn là người động viên chồng đi lính, làm trọn nghĩa vụ với đất nước.
Em nghe anh đau đầu chưa khá
Em băng rừng bẻ lá anh xông
Ở làm sao cho trọn nghĩa vợ chồng
Đổ mồ hôi em chặm, ngọn gió lồng em che.
*****
Thương chồng nấu cháo le le
Nấu canh bông lí, nấu chè hạt sen.
Quan hệ vợ chồng đời nào cũng không tránh khỏi những tiêu cực, cần hạn chế. Đó là tình trạng đa thê, vũ phu, phụ bạc “giàu đổi bạn, sang đổi vợ”, cờ bạc rượu chè hay sự phản bội “ông ăn chả, bà ăn nem”. Để có thể xây dựng gia đình hạnh phúc vững bề, mỗi thành viên trong gia đình phải tự nhìn nhận, sửa đổi, dùng chính tình yêu, đạo nghĩa vợ chồng để chuyển hóa. Các cơ quan chức năng cũng phải có biện pháp để có thể phòng, chống những biểu hiện tiêu cực đó.