Nói về nguyên nhân của các hiện tượng tiêu cực xâm hại trẻ em trong xã hội đương đại, đã có hàng chục luận án, luận văn, các bài chuyên luận nghiên cứu về những loại tội phạm xâm hại trẻ em dưới nhiều hình thức khác nhau, nó diễn ra ở mọi nơi, mọi lúc, khi nào có điều kiện, thì cái ác lại nảy sinh. Lúc mới có một số vụ về hành vi tội ác được thông tin trong dư luận xã hội là do luật pháp chưa thực thi nghiêm, đối tượng ngang nhiên thách thức người bị hại như vụ xâm hại trẻ em ở thành phố Bà Rĩa-Vũng Tầu, người bị hại phải kiên trì kêu cứu mãi, kẻ phạm tội mới bị ra tòa…
Nghiên cứu về các nguyên nhân dẫn đến tội phạm ấu dâm trẻ em, sự thật có trăm phương ngàn kế dẫn đến con đường phạm tội như: do chính nạn nhân gây ra, do sử dụng chất kích thích mất kiểm sóat, do không làm chủ được hành động phi đạo đức, do khách quan đưa lại, do xem nhiều clipsex, chơi geme bựa, do thiếu tình cảm, do không kìm nén nổi tâm sinh lý, do thiếu rèn luyện nhân cách làm người…Nhưng nếu nhìn gương mặt kẻ phạm tội này, quý vị sẽ thấy đã ở tuổi xưa nay hiếm, nhưng hắn ta không hề hối cải mà còn thách thức pháp luật, thách thức người bị hại.
Sau khi nghiên cứu nhiều luận văn, luận án và tiếp xúc thực tiễn với các hiện tượng tội phạm xâm hại trẻ em, có thể rút ra mấy nguyên nhân sau:
Nguyên nhân thứ nhất, do xã hội. Theo nhiều nhà nghiên cứu tội phạm và văn hóa gia đình cho rằng nguyên nhân hàng đầu, nguyên nhân số1 là gia đình. Nhưng thực tế, gia đình là một tế bào của xã hội, nếu gia đình bị sâu mọt thì xã hội sẽ đổ nát, nhưng gia đình Việt Nam sau đổi mới, hội nhập đang phát triển tốt đẹp trong sáng, lành mạnh, nhiều nét văn hóa truyền thống được phục dựng trong các tầng lớp gia đình Việt Nam. Nên theo hướng tiếp cận xã hội học, thì nguyên nhân đầu tiên, nguyên nhân số 1 do xã hội gây ra các hiện tượng tiêu cực trong xã hội đương đại, có nhiều biến động khó lường. Ngày nay, nó đã trở thành nhiều tệ nạn của xã hội đương đại diễn ra ở các nước phát triển, đang phát triển và trên toàn cầu.
Nguyên nhân thứ hai, do gia đình. Như đã dẫn gia đình là tế bào cấu trúc nên xã hội, gia đình giữ vị trí quan trọng trong việc giáo dục, bảo vệ các quyền lợi của trẻ em trong mối quan hệ xã hội để phát triển văn hóa và nhân cách con người. Gia đình là nơi giữ vị trí quyết định sự tồn tại, phát triển nhân cách, lối sống của con người trong xã hội đương đại.
Nguyên nhân thứ ba, do người bị hại. Người bị hại là nạn nhân, là nguyên nhân của nhiều nguyên nhân dẫn đến tội xâm hại trẻ em. Nhiểu trẻ em còn nhỏ nhưng hay đi một mình, ở nhà một mình…đây là thời cơ để phạm tội.
Vì thế, gia đình có vị trí quyết định bảo vệ an toàn mọi thành viên của mình trong các mối quan hệ xã hội. Gia đình có nghĩa vụ chăm sóc giáo dục, dạy con về kỹ năng sống là một thành viên bảo vệ an toàn xã hội. Gia đình có vị trí quyết định bảo vệ an toàn cấu trúc tế bào xã hội, nên sự nghiệp xây dựng văn hóa gia đình Việt Nam trong thời kỳ hội nhập, toàn cầu hóa, quốc tế hóa, là trách nhiệm nặng nề của toàn dân của Nhà nước và các đoàn thể xã hội.
Nhà nghiên cứu Tuấn Giang