Khái quát chung về vai trò của gia đình trong phòng, chống xâm hại trẻ em; phòng, chống xâm hại trẻ em trong gia đình

Xâm hại trẻ em trong gia đình hiện nay đang là một trong những mối lo hàng đầu ở tất cả các quốc gia trên thế giới. Trước sự phổ biến của hiện tượng xâm hại trẻ em trên phạm vi toàn cầu, các cơ quan thuộc hệ thống Liên hợp quốc, các chính phủ cũng như các tổ chức đã có nhiều nỗ lực ngăn chặn và phòng chống hiện tượng xã hội này và đã đạt được những kết quả không nhỏ. Ở Việt Nam hiện nay, trẻ em đã được pháp luật bảo vệ bằng nhiều chính sách khác nhau. Các hành vi xâm hại trẻ em đều bị pháp luật trừng trị cũng như bị dư luận xã hội lên án. Tuy nhiên, xã hội càng phát triển thì tính chất phức tạp và nghiêm trọng của các vụ án về xâm hại trẻ em càng diễn biến khó lường. Theo thống kê của Cục trẻ em, trung bình ở Việt Nam mỗi năm có khoảng 2.000 trẻ bị bạo lực, xâm hại ở mức độ nghiêm trọng cần được can thiệp và con số này có xu hướng ngày càng gia tăng. Trên thực tế, số lượng trẻ em bị xâm hại tình dục được công khai vẫn chưa phản ánh đúng sự thật (Báo cáo của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội tại Hội thảo “Xây dựng kế hoạch hành động quốc gia phòng chống bạo lực, xâm hại trẻ em” tổ chức ngày 18.4.2019 tại Hà Nội). Do vậy để bảo vệ an toàn cho trẻ, gia đình luôn đóng một vai trò đặc biệt quan trọng.
Là những thành viên có ý nghĩa đặc biệt lớn lao đối với gia đình và xã hội, trẻ em là đối tượng cần được yêu thương chăm sóc đặc biệt bởi sự non nớt và phụ thuộc vào người lớn. Tuy nhiên, trẻ em cũng là đối tượng dễ bị tổn thương, phải đối mặt với rất nhiều vấn đề bất lợi cho sự phát triển của trẻ, trong đó có bạo lực, lạm dụng và xâm hại.
Xâm hại trẻ em, theo quan niệm của tổ chức Liên hợp quốc, đó là tất cả các hình thức đối xử tồi tệ về mặt tình cảm hay thể chất, xâm hại tình dục hay các mục đích khác gây ra tổn hại thực tế hay tiềm ẩn đối với sự phát triển, sự sống còn, sức khỏe hay nhân phẩm của trẻ. Do vậy, phòng chống xâm hại trẻ em cũng đồng nghĩa với việc bảo vệ trẻ em, đảm bảo cho trẻ luôn được sống trong môi trường an toàn.
Có bốn hình thức xâm hại trẻ em phổ biến hiện nay gồm: Xâm hại thể xác, xâm hại tình dục, xâm hại tâm lý/ tình cảm và sao nhãng, trong đó vấn đề xâm hại tình dục trẻ em hiện đang được xem là một vấn nạn.
Là một trong những thiết chế cơ bản của xã hội, gia đình là môi trường quan trọng cho sự hình thành, nuôi dưỡng và giáo dục nhân cách của mỗi con người. Không chỉ vậy, gia đình còn đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc bảo vệ trẻ em khỏi hành vi bị xâm hại.